Nghiên Cứu Thị Trường Là Gì? Toàn Tập Từ A-Z Cho Doanh Nghiệp

Khám phá nghiên cứu thị trường, phân tích khách hàng, SWOT, 7P, AIDA, IMC… Giúp doanh nghiệp nắm bắt xu hướng và tăng lợi thế cạnh tranh.

Giới thiệu

Trong kỷ nguyên kinh tế số, sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp ngày càng gay gắt. Một sản phẩm tốt chưa chắc thành công, nhưng một sản phẩm dựa trên nghiên cứu thị trường kỹ lưỡng gần như chắc chắn có chỗ đứng.

Khi Apple tung ra iPhone đầu tiên, họ không chỉ bán một chiếc điện thoại cảm ứng. Họ đã nghiên cứu thị trường, phân tích xu hướng công nghệ, hành vi người dùng và nhu cầu chưa được đáp ứng. Kết quả là một cuộc cách mạng công nghệ. Ngược lại, Nokia – “ông vua di động” một thời – thất bại khi bỏ qua dữ liệu thị trường và vẫn trung thành với điện thoại phím cứng.

👉 Vậy nghiên cứu thị trường là gì? Làm sao áp dụng hiệu quả trong kinh doanh? Và các mô hình như SWOT, 7P trong marketing, mô hình AIDA, IMC có vai trò gì? Bài viết 5000 từ này sẽ cho bạn cái nhìn toàn diện.

Khái niệm và tầm quan trọng của nghiên cứu thị trường

Nghiên cứu thị trường là gì?

Nghiên Cứu Thị Trường Là Gì?

Nếu coi kinh doanh là một cuộc chơi lớn thì nghiên cứu thị trường chính là bản đồ để bạn biết mình đang đứng ở đâu và nên đi hướng nào. Không có nghiên cứu thị trường, doanh nghiệp sẽ giống như “nhắm mắt lái xe trong đêm” – rất dễ đâm vào tường.

Nghiên cứu thị trường là gì?

Hiểu đơn giản, đây là quá trình bạn thu thập – phân tích – xử lý thông tin từ khách hàng, đối thủ, xu hướng và môi trường kinh doanh. Từ dữ liệu đó, bạn rút ra được insight (sự thật ngầm hiểu) để đưa ra quyết định chuẩn xác.

Ví dụ: Một quán cà phê chuẩn bị mở ở Hà Nội. Nếu chủ quán không nghiên cứu thị trường, họ có thể mở ở khu toàn sinh viên nghèo nhưng lại bán cà phê giá 70k/ly → chắc chắn ế. Nhưng nếu họ khảo sát, họ sẽ biết sinh viên chỉ chi 20–30k cho cà phê, trong khi giới văn phòng sẵn sàng trả 50–70k nếu không gian đẹp, có wifi. Lúc đó, chiến lược định vị mới chuẩn.

Tại sao quan trọng?

• Hiểu khách hàng thật sự muốn gì → tránh “đẻ” sản phẩm ra rồi mới ngồi lo bán.
• Biết đối thủ đang làm gì → học cái hay, tránh cái dở.
• Phát hiện cơ hội sớm → ai nắm trend trước thì thắng.
• Giảm rủi ro → không “ném tiền qua cửa sổ” vì quyết định cảm tính.
• Tăng hiệu quả marketing → bắn đúng khách hàng, đúng kênh.

Theo McKinsey (2023), doanh nghiệp thường xuyên nghiên cứu thị trường có lợi nhuận cao hơn 25–30%/năm so với nhóm ít làm.

Các loại nghiên cứu thị trường

1. Nghiên cứu sơ cấp (Primary research): tự thu thập dữ liệu → khảo sát, phỏng vấn, focus group.
2. Nghiên cứu thứ cấp (Secondary research): dùng dữ liệu có sẵn → báo cáo, thống kê, báo chí.
3. Định tính (Qualitative): đào sâu động cơ, cảm xúc.
4. Định lượng (Quantitative): khảo sát số lớn để có dữ liệu thống kê

Xu hướng tìm kiếm – Dữ liệu số phản ánh thị trường

Trong kỷ nguyên số, khách hàng nói lên nhu cầu của họ thông qua… Google và mạng xã hội. Đó là lý do xu hướng tìm kiếm cực kỳ quan trọng.

Phân tích xu hướng thị trường

Công cụ thực chiến

• Google Trends: xem từ khóa hot theo thời gian & địa điểm.
• Keyword Planner, Ahrefs, SEMrush: đo volume tìm kiếm.
• TikTok Creative Center: nắm trend video, hashtag, âm nhạc.
• Social Listening (Buzzmetrics, YouNet, Brandwatch): phân tích thảo luận MXH.

Ứng dụng thực tế

• F&B: Xu hướng “trà sữa ít đường” bùng nổ 2021 → nhiều thương hiệu tung menu mới, Highlands ra mắt “trà sen vàng”.
• Giáo dục: Tìm kiếm “học IELTS online” tăng sau dịch → trung tâm mở lớp trực tuyến.
• Du lịch: Từ khóa “tour Phú Quốc” tăng mạnh khi show “Sao nhập ngũ” quay tại đây → công ty du lịch gom tour Phú Quốc, doanh thu tăng 40%.
• Fintech: “Mua trước trả sau” hot trend → MoMo, ZaloPay triển khai BNPL, thu hút giới trẻ.

👉 Thực chiến: Nếu bạn làm SEO/Ads mà không phân tích xu hướng tìm kiếm thì coi như đang bắn súng trong bóng tối.

Phân tích chân dung khách hàng mục tiêu

Không có chân dung khách hàng mục tiêu = marketing kiểu “rải thóc cho gà ăn” – tốn tiền nhưng hiệu quả thấp.

Xác định Khách hàng Mục tiêu

Customer Persona là gì?

Đây là “chân dung” mô tả nhóm khách hàng lý tưởng của bạn, gồm nhân khẩu học, tâm lý, hành vi, nỗi đau và động lực.

Quy trình xây dựng

1. Thu thập dữ liệu: từ khảo sát, CRM, social media.
2. Phân nhóm khách hàng: theo độ tuổi, hành vi, thu nhập.
3. Xây dựng persona: gắn tên, đặc điểm cụ thể.
4. Áp dụng: chọn kênh, thông điệp phù hợp.

Bước 1: Thu thập Dữ liệu Nhân khẩu học:

Bắt đầu với các thông tin cơ bản, dễ định lượng như tuổi, giới tính, thu nhập, trình độ học vấn, nghề nghiệp, tình trạng gia đình và vị trí địa lý.

Gợi ý công cụ: Nếu bạn có website, Google Analytics cung cấp dữ liệu nhân khẩu học của người truy cập. Facebook Audience Insights cũng là nguồn thông tin giá trị về người dùng trên nền tảng này.

Bước 2: Phân tích Tâm lý & Hành vi:

Đi sâu vào suy nghĩ và cảm xúc của khách hàng. Hãy tìm hiểu sở thích, giá trị, lối sống, những “nỗi đau” (vấn đề họ gặp phải) và mong muốn của họ. Cách họ tìm kiếm thông tin, hành vi mua sắm trực tuyến và các kênh truyền thông yêu thích cũng rất quan trọng.

Gợi ý công cụ: Sử dụng các công cụ social listening hoặc đơn giản là theo dõi các diễn đàn, nhóm cộng đồng trực tuyến nơi khách hàng tiềm năng của bạn hoạt động. Phỏng vấn một vài cá nhân tiêu biểu cũng mang lại cái nhìn sâu sắc.

Bước 3: Xây dựng Chân dung Khách hàng (Buyer Persona):

Tổng hợp tất cả thông tin để tạo ra một hồ sơ chi tiết cho mỗi persona. Ví dụ, bạn có thể đặt tên cho họ (như “An Sinh Viên Năng Động”), thêm ảnh minh họa, mô tả về mục tiêu, thách thức, và một trích dẫn tiêu biểu.

Ví dụ Persona

👉 Với Persona này: Quảng cáo nên chạy TikTok, content tập trung “cam kết 100% organic”, ưu đãi free ship Shopee.

Case study

• Shopee phân tích Gen Z → thích livestream shopping → phát triển Shopee Live.
• The Coffee House xác định khách hàng chính là giới trẻ văn phòng → tập trung không gian làm việc, wifi free.

👉 Thực chiến: SME/startup nên làm ít nhất 2–3 persona để không bắn marketing lung tung.

Mô hình SWOT trong nghiên cứu thị trường

Mô hình SWOT gồm 4 yếu tố:

• S – Strengths (Điểm mạnh): Lợi thế nội bộ giúp doanh nghiệp nổi bật.

• W – Weaknesses (Điểm yếu): Những hạn chế, thiếu sót cần khắc phục.

• O – Opportunities (Cơ hội): Yếu tố bên ngoài có thể khai thác để phát triển.

• T – Threats (Thách thức): Rủi ro, nguy cơ từ thị trường và đối thủ cạnh tranh.

Phân tích mô hình SWOT

Ví dụ SWOT

Tiki (Việt Nam)

• Strengths: Giao hàng nhanh, thương hiệu Việt.
• Weaknesses: Ngân sách marketing hạn chế.
• Opportunities: Xu hướng mua online.
• Threats: Shopee, Lazada quá mạnh.

Coca-Cola

• Strengths: Thương hiệu toàn cầu.
• Weaknesses: Bị chỉ trích đồ uống có đường.
• Opportunities: Xu hướng “zero sugar”.
• Threats: Pepsi, xu hướng đồ uống lành mạnh.

👉 SWOT giúp doanh nghiệp định hướng chiến lược phát triển.

7P trong Marketing – Công cụ toàn diện

Mô hình 7p trong marketing

Ngoài 4P truyền thống, 7P trong marketing gồm:

1. Product: Sản phẩm hoặc dịch vụ mà doanh nghiệp cung cấp

2. Price: Chính sách giá cả phù hợp thị trường mục tiêu

3. Place: Kênh phân phối, vị trí bán hàng

4. Promotion: Chiến lược quảng bá và truyền thông

5. People: Con người – đội ngũ nhân viên và khách hàng

6. Process: Quy trình phục vụ, bán hàng

7. Physical Evidence: Bằng chứng hữu hình – yếu tố vật lý đại diện cho dịch vụ
   

Case study Starbucks

• Product: Cà phê cao cấp.
• Price: Định giá cao.
• Place: Vị trí trung tâm.
• Promotion: Thẻ thành viên, seasonal campaign.
• People: Nhân viên chuyên nghiệp.
• Process: Đồng bộ toàn cầu.
• Physical Evidence: Không gian “third place”.

Case study khách sạn 5 sao

• Product: Phòng sang trọng, spa.
• Promotion: Combo lễ hội.
• Process: Check-in online.

👉 7P giúp nhìn toàn diện cả sản phẩm, dịch vụ & trải nghiệm.

Mô hình AIDA – Hành trình khách hàng

Mô hình AIDA

Mô hình AIDA gồm 4 bước:

AIDA là viết tắt của:

• Attention (Thu hút sự chú ý)
• Interest (Tạo sự quan tâm)
• Desire (Khơi gợi mong muốn)
• Action (Thúc đẩy hành động)

Lewis chỉ ra rằng hành vi mua hàng là một quá trình tâm lý phức tạp chứ không phải quyết định tức thời. Mỗi giai đoạn trong AIDA phản ánh một trạng thái khác nhau của khách hàng – từ khi chưa biết gì đến lúc sẵn sàng trả tiền.

Trong marketing hiện đại, AIDA đóng vai trò khung chiến lược giúp:

Hiểu rõ tâm lý khách hàng theo từng bước.

Tạo ra nội dung phù hợp với trạng thái tâm lý.

Đo lường hiệu quả ở từng chặng.

Tối ưu hóa tỷ lệ chuyển đổi một cách hệ thống.

Ứng dụng AIDA

• Facebook Ads: Ảnh bắt mắt → nội dung lợi ích → review KOL → CTA “Mua ngay”.
• Email Marketing: Tiêu đề hấp dẫn → nội dung cá nhân hóa → ưu đãi riêng → link CTA.
• TikTok Ads: Video trend → storytelling 15 giây → bằng chứng xã hội → CTA shop.

👉 AIDA = công thức “chuyển đổi” khách hàng hiệu quả.

IMC là gì? – Tích hợp truyền thông marketing

IMC (Integrated Marketing Communications) = phối hợp nhiều kênh để truyền tải một thông điệp thống nhất.

Lợi ích

• Tối ưu chi phí.
• Tăng độ nhận diện.
• Trải nghiệm liền mạch.

Case study Samsung

• Truyền thống: Quảng cáo TV, OOH.
• Digital: Livestream Unpacked, hashtag #GalaxyUnpacked.

Case study VinFast

• Online: TikTok, Facebook, báo chí.
• Offline: Showroom, sự kiện ra mắt.

Quy trình nghiên cứu thị trường chuẩn

1. Xác định mục tiêu.
2. Thiết kế phương pháp.
3. Thu thập dữ liệu.
4. Phân tích bằng SWOT, 7P, AIDA.
5. Xác định insight.
6. Tích hợp vào chiến lược IMC.

Case study thực tế

Shopee

• Insight: Người Việt thích khuyến mãi.
• Chiến lược: Flash Sale, Free ship.
• Kết quả: Số 1 TMĐT.

Vinamilk

• Insight: Xu hướng sữa organic.
• Chiến lược: Tung sản phẩm Organic.
• Kết quả: Dẫn đầu phân khúc cao cấp.

Starbucks

• Insight: Người Trung Quốc thích ngồi lâu.
• Chiến lược: Mở rộng không gian.
• Kết quả: Thành công ở Trung Quốc.

Apple

• Insight: Khách hàng muốn trải nghiệm cao cấp.
• Chiến lược: IMC toàn cầu.
• Kết quả: Thương hiệu nghìn tỷ USD.

FAQ

1. Nghiên cứu thị trường khác khảo sát khách hàng?
   → Khảo sát chỉ là 1 công cụ, nghiên cứu thị trường bao gồm cả thu thập & phân tích.
2. Doanh nghiệp nhỏ có cần nghiên cứu thị trường?
   → Có, để tiết kiệm chi phí & tránh sai lầm.
3. Bao lâu nên làm nghiên cứu thị trường?
   → Ít nhất 1 lần/năm hoặc khi ra mắt sản phẩm mới.
4. Chi phí trung bình?
   → Từ vài triệu (survey online) đến hàng trăm triệu (nghiên cứu chuyên sâu).
5. Xu hướng mới trong nghiên cứu thị trường?
   → AI, Big Data, Social Listening, Sentiment Analysis.

Kết luận

Nghiên cứu thị trường không chỉ là “bước khởi đầu” mà còn là “trái tim” của mọi chiến lược. Từ xu hướng tìm kiếm, phân tích chân dung khách hàng mục tiêu, SWOT, 7P, AIDA, đến IMC, tất cả đều xoay quanh khách hàng là trung tâm.

👉 Doanh nghiệp đầu tư nghiêm túc vào nghiên cứu thị trường sẽ giảm thiểu rủi ro, tối ưu chi phí và tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.

📌 Nếu bạn cần hỗ trợ kỹ thuật hoặc muốn tìm hiểu thêm thông tin, đừng ngần ngại liên hệ FastX Digital:

Website chính thức: https://fastxdigital.vn

Nhóm Zalo hỗ trợ Digital Marketing: https://zalo.me/g/rcxvke030

Fanpage: https://www.facebook.com/fastxdigitalvn/

TikTok: https://www.tiktok.com/@fastxdigitalvn

📞 Hotline tư vấn: 0942 221 895

💡 FastX Digital – Đồng hành cùng bạn trên hành trình số hóa.